Müteahhitler istedi, itfaiyenin denetim yetkisi alındı!
Kartalkaya’daki otel faciası yine denetimsizliği ortaya çıkardı. Bakın iktidar yıllar önce inşaatçıların isteği ile itfaiye denetimini ve yetkisini nasıl ortadan kaldırdı. O günlerde yapılan değişikliğe isyan eden Prof. Kılıç şöyle diyordu: “Avrupa’da projelerin itfaiye tarafından incelenmediği Türkiye’den başka bir ülke gösterilemez. Buna artık itfaiye denemez. Bu Tulumbacılığa dönüştür.”
Bolu Kartalkaya kayak merkezindeki Grand Kartal Otel’deki yangında çok sayıda kişi yaşamını yitirdi. İlk ortaya çıkan görüntüler bile hiçbir yangın tedbirinin alınmadığını gösteriyor. Ama mesele sadece bununla sınırlı değil. Bu felaket de göz göre göre geldi çünkü. İnsanlar bir kez daha denetimsizliğin, rantın kurbanı oldular. Oysa uzmanlar tam da böyle olaylar için yıllar önce uyarmıştı. “Yapmayın” demişlerdi: “Eğer müteahhitlerin istediği değişikliği gerçekleştirirseniz itfaiyeyi çökertirsiniz. Denetimsizlik artar.”
Peki dün Beşiktaş’taki gece kulübü, bugün Kartalkaya’daki facianın yolunu açan neydi? İktidar inşaat şirketlerinin çıkarı için nasıl değişiklikler yaptı?
***
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 2007 yılında yayınlandı. Uzmanlar yönetmeliğin eksikliklerle dolu olduğunu söylüyordu. Ne var ki, iktidar yönetmelikten 5 yıl sonra denetime büyük bir darbe vurdu. 5 Nisan 2012 günü Resmi Gazete’de bir Bakanlar Kurulu kararı yayımlandı. Bir dizi yönetmelikte değişiklik yapıldı. Değişikliklerin adı neydi biliyor musunuz? “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve Bazı Yönetmeliklerde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”ti.
Yani yine bir ‘torba’ oluşturmuş, içine istedikleri düzenlemeyi doldurmuşlardı. Ve o dönem uzmanları dışında pek kimsenin dikkatini çekmeyen sinsi bir madde de eklemişlerdi. İşte o madde ileride oluşacak yangın felaketlerinin de yolunu açıyordu. Çünkü Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te de tek bir cümle değiştiriliyordu.
Neydi bu?
BİR CÜMLEYİ DEĞİŞTİRDİLER
Yönetmeliğin 6. maddesinin 4. fıkrasında şöyle deniliyordu: “Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun görüşü alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır.”
Bu maddeyi şöyle değiştirdiler: “Projeler; ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır.” Yani “itfaiye birimlerinin görüşü” alınır kısmı yok edildi. Çünkü inşaat ekonomisine dayalı iktidar o yıllarda her değişikliği inşaatçıların, TOKİ taşeronlarının istediği şekilde yapıyordu. Müteahhit lobisi yangın konusundaki tedbirleri bile kendilerine engel görüyordu.
Aynı tarihlerde, Şehircilik ve Çevre Bakanlığı tarafından “Yapı kullanma izinlerinde başvuru sahibinden bilgi ve belge istenmesine ilişkin esaslar” başlığı altında hazırlanan değişiklikler, 3 Nisan 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe sokuldu. Değişiklikte şöyle deniliyordu:
“Yapı kullanma izni vermeye yetkili idarece, başvuru sahibinden kullanılan malzemenin irsaliye ve faturası, doğalgaz uygunluk belgesi, yangın güvenlik (itfaiye) raporu, sığınak raporu, emlak alım vergisi ilişik kesme belgesi, yapı denetim kuruluşu tarafından gerçekleştirilen temel, toprak ve ısı yalıtım vizeleri başta olmak üzere herhangi bir vize işlemi için ilgili idarece hazırlanacak onay belgesi, çevre düzenine ilişkin yazı, işgaliye borcu olmadığına ilişkin yazı, vergi dairelerinden vergi borcu olmadığına ilişkin belge, belediye tarafından alınan vergi ve harçların makbuzları ve buna benzer belgeler istenmez.”
‘BUNA ARTIK İTFAİYE DENEMEZ’
Değişiklikler sonrasında konunun uzmanı olan pek çok isim uyarıda bulundu, tepki gösterdi. Onlardan birisi de İTÜ Makine Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç’tı. 2021 yılında kaybettiğimiz Kılıç, Yangın ve Güvenlik dergisinin 170. sayısında değişiklik ile ilgili şunları yazıyordu:
“Çevre Bakanlığı’nın yayımladığı genelge doğrultusunda, yangın projeleri itfaiye elemanlarınca incelenmeyecek ve iskan kontrolleri itfaiye tarafından yapılmayacak. Yangın projelerinin incelemesini ve iskan kontrollerini ilçe belediyeleri yapacak. Önleme, kurtarma ve söndürme olmak üzere üç sacayağı üzerine kurulu olan itfaiyenin bundan sonra bir ayağı olmayacak. Daha doğrusu böyle bir kuruma artık itfaiye demek de doğru olmayacak. Belki Tulumbacılığa dönüş demek daha doğru olur. İtfaiye sadece bina kullanılmaya başladıktan sonra denetim yapacakmış. Denetim yapsa da yetkisi olmadığından sadece göstermelik olacaktır. Sevinen inşaat müteahhidi, arada ezilen vatandaş olacak. Avrupa’da projelerin itfaiye tarafından incelenmediği Türkiye’den başka bir ülke gösterilemez. Bürokrasiyi azaltmak düşüncesiyle Başbakanlık tarafından, inşaat lobisi ve TOKİ’nin taşeronlarının baskısıyla, yangın yönetmeliği değiştirildi.”
Deprem, maden faciaları, tren kazaları, seller, yangınlar… Uzmanlar, meslek odaları çırpınıp duruyor. Her seferinde yapılan değişikliklerin denetimleri ortadan kaldırdığını, bedelin insan hayatıyla ödeneceğini söylüyorlar. Ama iktidarın tek derdi şirketlerin para kazanması, inşaatçıların, turizmcilerin serbestçe istediğini yapması. Son acı olayı da yine birkaç kusura, ihmale yıkıp kapatacaklar.
Bu Bölümdeki Diğer Haberler
